مقدمه
متاسفانه در سال جاری به دلیل تداوم و تشدید تحریم‌های اقتصادی، کاهش شدید ارزش ارز ملی و همچنین محدودیت‌های بانک مرکزی با واردات کالا های خارجی به منظور کنترل نرخ ارز، قیمت سخت افزار و لوازم جانبی کامپیوتر و لپ تاپ به شکل بی‌منطقی افزایش یافته است. از سویی دیگر تامین کنندگان محصولات دیجیتال به دلیل عدم اطمینان از آینده اقتصادی، نبود سیستم نظارتی و عدم امکان واردات، به دپو محصولات و عملکرد سلیقه‌ای در فروش آن‌ها روی آورده‌اند. در نتیجه در حال حاضر با فقدان شدید لپ تاپ، قطعات سخت افزاری و تنوع آن‌ها مواجه هستیم.
با بالا رفتن قیمت و محدودیت قطعات سخت افزاری و لپ تاپ‌ها در ایران، احتمالا شما نیز به فکر ارتقای لپ تاپ خود افتاده‌اید. با ارتقای لپ تاپ با صرف هزینه کمتر، از تهیه مجدد یک سیستم جدید برای چند سال مصون خواهید بود. اما ارتقا سخت‌افزاری لپ‌تاپ‌ها به آسانی رایانه‌های رومیزی نیست. در واقع ارتقا قطعات لپ‌تاپ‌های جدید و کوچک امروزی سخت‌تر هم شده است. علاوه بر این ارتقای سخت افزاری آن‌ها نیز نیازمند دانش و تجربه متخصص نیز هست.
با این حال همچنان روش‌هایی برای افزایش بهره وری و ارتقای سخت افزاری لپ تاپ وجود دارد. به طور کلی نمی‌توان یک نسخه ثابت برای ارتقای سخت افزاری لپ تاپ‌ها صادر کرد. برخی از لپ تاپ‌ها مانند مدل‌های مختلف مکبوک و یا سرفیس با محدودیت بیشتری برای ارتقای سخت افزاری روبرو هستند. پس بیش از هرچیزی لازم است با جستجوی مدل لپ تاپ خود از محدودیت‌های آن آگاه شوید.
چه لپ تاپ‌هایی قابلیت ارتقای سخت افزاری دارند؟
با جستجوی پارت نامبر لپ تاپ و یا مدل دقیق مادربرد می‌توانید اطلاعات بسیار مفیدی برای ارتقای لپ تاپ خود بدست آورید. برای آگاهی از وضعیت قابل ارتقا بودن لپ تاپ خود می‌توانید از وبسایت ابزار رایگان بررسی شرکت کروشیال (Crucial) نیز استفاده نمایید. برای این کار ابتدا بایست به وبسایت کروشیال مراجعه کنید. در این صفحه با وارد کردن برند و تعیین مدل می‌توانید قطعات قابل ارتقای لپ تاپ خود را مشاهده کنید.
برای مثال من در تصویر بالا نام یک لپ تاپ قابل ارتقا را جستجو کرده‌ام. با توجه به اطلاعات این منبع، لپ تاپ سرچ شده قابلیت ارتقا به وسیله افزودن SSD و حافظه رم را داراست. همچنین با اسکرول صفحه می‌توانید اطلاعات بیشتری راجع به لپ تاپ خود پیدا کنید. هرچند لازم به ذکر است که دیتابیس‌های این چنینی همواره قابل اعتماد نخواهند بود. در نتیجه بهتر است پیش از هر اقدامی با یک متخصص مجرب سخت افزار مشورت نمایید.
در انتها لازم است اشاره کنیم که به علت فروش منطقه‌ای برخی برندها، ممکن است نتوانید نام لپ تاپ خود را در لیست کروشیال بیابید. برای مثال برخی مدل‌ها ایسوس، مانند همین مدلی که تصویر جستجو کرده‌ام با نام دیگری در ایران فروخته می‌شوند. در مورد مثال فوق الذکر، نام این مدل در ایران Asus VivoBook R419UN عرضه شده است. پس پیش از جستجو از نام واقعی مدل لپ تاپ خود مطمئن شوید.
چه قطعاتی معمولا ارتقا داده می‌شوند؟
همان طور که احتمالا بدانید، در لپ تاپ‌ها معمولا قطعات به خصوصی قابلیت ارتقا دارند. برای مثال ارتقای پردازنده‌های یک لپ تاپ، عملی غیر منطقی، گران قیمت و عملا ناممکن است. با این حال ارتقای قطعات حافظه، افزودن ماژول‌های SSD و رم، عملی رایج و ممکن است.
ارتقا هارد دیسک (HDD) لپ تاپ
Hard Disk Drive یا به اختصار HDD یک حافظه دائمی است که برای ذخیره کردن داده‌های مورد پردازش کامپیوتر مورد استفاده قرار می‌گیرد. این حافظه به طور دیجیتالی رمزنگاری شده و اطلاعات را روی سطح مغناطیسی دیسک های خود ذخیره می کند.
یکی از قطعاتی که معمولا کاربران اقدام به ارتقا و بروز رسانی آن می‌کنند هارد دیسک است. این مورد ارتقا در لپ تاپ‌های قدیمی با هارد دیسک کم حجم و کند کاربرد دارد. این ارتقا معمولا با جایگزینی هارد با درایوهایی با ظرفیت بالاتر و یا حافظههای SSD است. البته ارتقا هارد دیسک لپ تاپ به حافظه‌ی SSD انتخاب به مراتب بهتر و البته گرانتری است.
برای ارتقای هارد دیسک ابتدا باید بررسی کنید که لپ تاپ شما از اتصالات ساتا پشتیبانی می‌کند یا نه. اگر هارد شما این قابلیت را داشت، می‌توانید به آسانی هارد دیسک خود را با هارد دیسک با ظرفیت بالاتر و یا SSD جایگزین نمایید. البته بعضی از لپ تاپ‌ها مانند مدل‌های قدیمی دل (DELL) قابلیت پشتیبانی همزمان از چند هارد دیسک را هم دارند.
ارتقا حافظه موقت یا رم (RAM) لپ تاپ
رم (RAM) یا حافظه موقت که مخفف Random Access Memory است، به معنی حافظه دسترسی تصادفی است. یک حافظه بسیار پر سرعت است که امکان انتقال و آدرس دهی بسیار سریع برای پردازنده‌ها را فراهم می‌آورد. در واقع وظیفه این قطعه این است که داده‌هایی که کامپیوتر اکنون مشغول پردازش آن‌هاست را نگهداری کند.
معمولا پردازنده‌ها دارای سرعت پردازش بالایی هستند. در صورتی که حافظههای جانبی، سرعت ذخیره کمتری دارند و کند هستند. بنابراین رم در بین این دو ماژول (حافظه جانبی و پردازنده) قرار گرفته و تعامل ایجاد می‌کند. حافظه بالاتر به پردازنده اجازه می‌دهند فرآیند محاسبات را سریع‌تر انجام دهد. در نتیجه بالا بردن رم، سرعت سیستم شما را نیز افزایش خواهد داد.
تغییر رم یا افزایش تعداد رم‌های یک لپ تاپ نیز از شیوه‌ها معمول ارتقا است. رم لپ تاپ را معمولا به علت فرسودگی بر اثر عمر یا کمبود حافظه‌ی کافی ارتقا می‌دهند. در برخی از لپ تاپ‌ها، رم به مادربرد متصل شده است. در این نوع لپ تاپ معمولا امکان تعویض رم وجود ندارد. اما اگر لپ تاپ شما امکان تعویض یا افزودن رم را می‌دهد، بایستی به میزان حافظه، نسل و سرعت آن دقت کنید.
ارتقای لپ تاپ به وسیله افزودن SSD
درایوهای SSD با برخورداری از سرعت خواندن و نوشتن به مراتب بالاتر از هارد دیسک‌ها، گزینه بسیار مناسبی برای بهبود سرعت و راندمان کامپیوترهای رومیزی و حتی لپ تاپ‌ها هستند.
ارتقای لپ تاپ‌ها به وسیله افزودن حافظههای SSD مقرون به صرفه و بسیار کاربردی است. شما می‌توانید با نصب و اجرای سیستم عامل، نرم افزارهای سنگین، بازی و غیره روی SSD، از سرعت اجرای بالای آن بهره ببرید. علاوه بر جایگزینی هارد دیسک با درایوهای پرسرعتی چون SSD، شما می‌توانید به صورت مجزا نیز این ماژول را بیفزایید.
در برخی از لپ تاپ‌ها، به صورت پیش فرض فضای افزودن SSD تعبیه شده است. در مدل‌ها شما می‌توانید از SSDهای M.2 به منظور توسعه لپ تاپ خود استفاده کنید. اما در لپ تاپ‌های معمول پیشنهاد می‌شود تا SSD را جایگزین درایو نوری لپ تاپ کنید. در هنگام خرید SSD حتما به سازگاری سایز و رابط کاربری آن با لپ تاپ خود دقت نمایید.
یک گزینه مقرون به صرفه برای توسعه لپ تاپ تهیه‌ی SSDهای آبی رنگ وسترن دیجیتال است. SSD وسترن دیجیتال آبی رنگ انتخابی مناسب و مقرون به صرفه برای کاربران میان تا بالارده است. شما می‌توانید این SSD را بسته به نیاز خود در ظرفیت‌های متفاوت تهیه کنید.
قطعاتی که معمولا در لپ تاپ‌ها ارتقا داده نمی‌شوند
همان طور که پیش‌تر اشاره کردم، بسیاری از قطعات در لپ تاپ‌ها قابل ارتقا نیستند. به دلیل ساختار یکپارچه یا مجتمع پردازنده‌ها و مادربرد، معمولا ارتقا و یا تعویض این قطعات امکان پذیر نیست. این محدویت‌ها همچنین می‌تواند به تراشه‌ها خاص، رابط‌های متفاوت، ساختار فیزیکی متفاوت و غیره نیز ارتباط داشته باشد. تغییر قطعات این چنینی، به علت هزینه و ریسک بالا نیز معمولا توصیه نمی‌شود.
نکاتی که حین ارتقای لپ تاپ باید بدانید
ارتقای لپ تاپ امری حساس و دشوار است. پس بهتر است در مراحل ارتقا حداقل از نظارت یک فرد با تجربه‌تر بهره ببرید. همچنین پیش از خرید به وسیله‌ی جستجو، مشورت و تحقیق از سازگاری کامل قطعات با لپ تاپ خود مطمئن شوید. توجه داشته باشید که با باز شدن، تعویض و تغییر محتویات لپ تاپ، گارانتی لپ تاپ شما بلافاصله فاقد اعتبار خواهد شد. پس پیشنهاد می‌شود بعد از مدت گارانتی اقدام به ارتقای لپ تاپ خود نمایید.
